अभ्यास
1. सही उत्तरमा चिह्न लगाउनुहोस् :
(क) भेटेनरी पेसा विज्ञानको कुन शाखासँग सम्बन्धित छ ?
(अ) भौतिक विज्ञान
(आ) जीव विज्ञान
(इ) रसायन विज्ञान
(ई)भूविज्ञान
(ख) Johann Gregor Mendel कुन विज्ञानको क्षेत्रसँग सम्बन्धित छन् ?
(अ) भौतिक विज्ञान
(इ) जीव विज्ञान
(आ) रसायन विज्ञान
(ई) खगोल विज्ञान
(ग) स्केलको प्रयोग गरी नाप्दा लिइने न्युनतम नाप कुन हो ?
(अ) सेन्टिमिटर
(इ) डेसिमिटर
(आ) मिलिमिटर
(ई) मिटर
(घ) 0.000024 अङ्कलाई वैज्ञानिक सङ्केतमा कसरी लेखिन्छ ?
= 2.4 x 10^-5
(ङ) Giga prefix को मान कति हुन्छ ?
= 10-12
2. तलका प्रश्नको उत्तर लेख्नुहोस् :
(क) वैज्ञानिक अध्ययन कसरी गरिन्छ, लेख्नुहोस् ।
= वैज्ञानिक अध्ययन प्रक्रिया एक वैज्ञानिक अध्ययन प्रोटोकलको अनुसार हुन्छ। पहिलो, वैज्ञानिकहरूले गर्न चाहने प्रश्न वा समस्या निर्धारित गर्नुपर्छ। त्यसपछि, वे प्रयोग या अनुसन्धान गर्ने कार्यक्रम तय गर्नुपर्छ। प्रयोग गर्दा, ताप, दाब, सारणी, अथवा अन्य उपकरणहरू प्रयोग गरिन्छ। तब डेटा या तथ्यहरू संग्रह गरिन्छ। उनीहरूले तथ्यहरूलाई विश्लेषण गर्ने वा अनुसन्धानको परिणामहरू प्रस्तुत गर्ने काम गर्छन्। अनुसन्धानको परिणामलाई तर्किक रूपमा विश्लेषण गरिन्छ र अनुमानहरू लागू गरिन्छ। अन्तिम रूपमा, वैज्ञानिकहरूले आफ्ना प्रयोग र परिणामहरूलाई प्रकाशित गर्नुपर्छ, जसले अन्य वैज्ञानिकहरूलाई पुनरावलोकन, मूल्यांकन र आगामी अनुसन्धानका लागि मार्गदर्शन प्रदान गर्दछ।
(ख) विज्ञानका क्षेत्रहरूको सूची बनाउनुहोस् ।
= विज्ञानका क्षेत्रहरूको सूची:
- भौतिक विज्ञान (Physics)
- रसायन विज्ञान (Chemistry)
- जीव विज्ञान (Biology)
- भूविज्ञान (Geology)
- खगोल विज्ञान (Astronomy)
(ग) विज्ञानका क्षेत्रहरूको अन्तरसम्बन्धलाई उदाहरणसहित व्याख्या गर्नुहोस् ।
= विज्ञानका क्षेत्रहरूको अन्तरसम्बन्धमा उदाहरणहरू:
भौतिक विज्ञान र रसायन विज्ञान: भौतिक विज्ञानले रासायनिक प्रक्रियाहरूको अध्ययन गर्दछ जस्तै रासायनिक अणुहरूको संरचना, गुणस्तर, र उत्पत्ति।
जीव विज्ञान र भूविज्ञान: जीव विज्ञानले प्राणिहरूको जीवनकाल, पर्यावरण, र प्रकृतिक वातावरणको अध्ययन गर्दछ, जबकि भूविज्ञानले पृथ्वीको संरचना, प्राकृतिक विकास, र प्राकृतिक आपत्तिहरूको अध्ययन गर्दछ।
ज्योतिष विज्ञान र खगोल विज्ञान: ज्योतिष विज्ञान र खगोल विज्ञान दुवैले ग्रहहरूको गति, ग्रहको आकार र दूरी, ताराको संरचना र उत्पत्ति जस्ता विषयहरूमा सम्बन्ध बुझाउँछन्।
रसायन विज्ञान र नानो-विज्ञान: रसायन विज्ञान र नानो-विज्ञान दुवैले रसायनिक प्रक्रियाहरूलाई नानो स्तरमा अध्ययन गर्दछ। उदाहरणका लागि, नानो-रसायनिक सामग्रीहरूको उत्पादन र उपयोगमा रसायनिक विज्ञान र नानो-विज्ञानको समन्वय हुन्छ।
(घ) वैज्ञानिक पद्धतिमा प्रयोगको कस्तो महत्त्व हुन्छ ? उदाहरणसहित व्याख्या गर्नुहोस् ।
=वैज्ञानिक पद्धतिमा प्रयोगको महत्त्व अत्यन्त ठूलो र अनिवार्य छ। प्रयोगले वैज्ञानिकहरूलाई विभिन्न सिद्धान्तहरूको प्रमाणीकरण गर्न अनुमति दिन्छ र नयाँ ज्ञानको निर्माण गर्न सहायक छ। यसको विपरीत, प्रयोग नगर्ने अवस्थामा, नैतिक, सामाजिक, र वैज्ञानिक विकास अधूरो रहन्छ।
उदाहरणका लागि, जीव विज्ञानका क्षेत्रमा, वैज्ञानिकहरूले नयाँ औषधिहरूको विकास गर्नका लागि प्रयोग गर्छन्। यसले विभिन्न रोगहरूको उपचारमा महत्त्वपूर्ण योगदान गर्दछ। जसरी, प्रयोगको माध्यमबाट नयाँ औषधिहरूको प्रमाणीकरण गरिएको छ।
अर्को उदाहरण भौतिक विज्ञानका क्षेत्रमा हुन्छ। भौतिक विज्ञानमा, प्रयोगहरूले विभिन्न विज्ञानिक सिद्धान्तहरूको प्रमाणीकरण गर्दछन्, जसले नयाँ तथ्यहरूको खोज र अनुसंधानमा मद्दत गर्छ। उदाहरणका लागि, बिजुलीको संचार विज्ञानमा, प्रयोगहरूले बिजुलीको चालकताको सिद्धान्तलाई प्रमाणित गर्नका लागि अन्तर्राष्ट्रिय वैज्ञानिक प्रयोगहरूको आधारमा बिजुलीको संचार तान्त्रिकोंको स्थिति अध्ययन गरिन्छ।
(ड) विज्ञानको प्रयोगात्मक कार्य गर्दा अपनाउनुपर्ने सुरक्षाका उपायहरूको सूची बनाउनुहोस् ।
= विज्ञानको प्रयोगात्मक कार्य गर्दा अपनाउनुपर्ने सुरक्षाका उपायहरूको सूची:
प्रयोगको अध्ययन र तयारी: प्रयोगको पूर्वतयारी गर्नु अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ। सम्भावित धेरै विपदहरू अघिल्लो प्राकृतिक, व्यक्तिगत, वा सामाजिक आधारमा अध्ययन गरिएका हुन सक्छन् जसले अनुसन्धान प्रक्रियालाई विपदित बनाउन सक्छ।
सुरक्षा उपकरणको प्रयोग: प्रयोगको समयमा सुरक्षा उपकरणहरू प्रयोग गर्नुपर्छ, जसले हानि गर्न सक्ने जोखिमलाई कम गर्दछ। उदाहरणका लागि, निर्दिष्ट औषधिको बनावट गर्दा हाथमा दस्ती पुच्छर, मुखमा चेहरी मास्क, र अन्य सुरक्षा उपकरणहरू प्रयोग गर्नुपर्छ।
सावधानी र संयम: प्रयोगको समयमा सावधानी र संयम बजारु हुनुपर्छ। कुनै पनि अप्रिय समस्याहरूको अग्रांशमा संज्ञान राख्नुपर्छ र सोही समस्याहरूलाई निराकर्षण गर्नुपर्छ।
अल्पायु सम्पर्क: जानकारी रहित सामग्रीहरूसँग अल्पायु सम्पर्क अत्यन्त असुरक्षित हुन सक्छ। त्यसका अलावा, जरुरी भएमा, सामग्रीलाई मात्रा परीक्षण गर्नुपर्छ र उपयुक्त विशेषज्ञहरूसँग परामर्श गर्नुपर्छ।
प्राथमिक उपचारका सुझाव: कुनै अप्रिय घटनामा, प्रयोगकर्ताहरूले साक्ष्य उपलब्ध भएमा, तुरुन्त प्राथमिक उपचार प्रदान गर्नुपर्छ। उदाहरणका लागि, अप्रिय औषधिहरूको संपर्कमा आउँदा, अप्रिय समस्याहरूको ठीक गर्ने उपचार प्रदान गर्नुपर्छ।
(च) वैज्ञानिक सङ्केतनको परिभाषा लेख्नुहोस् ।
= वैज्ञानिक सङ्केतन भनेको विज्ञानका क्षेत्रमा प्रयोग गरिने विशिष्ट चिन्ह, लक्षण, वा संकेत हो जसले वैज्ञानिक अध्ययन वा प्रयोगमा अवधारणा, प्रमाणीकरण, वा विश्लेषणको लागि प्रयोग गरिन्छ। यो सङ्केतन सामान्यतया सांदर्भिक वा प्रयोगात्मक हुन्छ र वैज्ञानिक अध्ययन र प्रयोगमा सामग्री वा तथ्यको व्याख्यामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ।
उदाहरणका लागि, धातुको रंग, जलको गति, वायुको चाप, बिजुलीको विद्युत धारा, अणुको परमाणुक भार, र सञ्चारमा प्रयोग गरिने सिग्नलहरू वैज्ञानिक सङ्केतनका उदाहरणहरू हुन्। यी सङ्केतनहरूले वैज्ञानिकहरूलाई विभिन्न अध्ययनहरूमा मापन, प्रयोग, र विश्लेषण गर्नमा मद्दत गर्छन्।
(छ) वैज्ञानिक सङ्केतन व्यक्त गर्दा कुन कुन कुरामा ध्यान दिनुपर्छ, लेख्नुहोस् ।
= वैज्ञानिक सङ्केतन व्यक्त गर्दा कुन कुन कुरामा ध्यान दिनुपर्छ यो तपाईंले विवेचना गर्नु पर्ने अवस्थामा निर्भर गर्दछ, तर मुख्य ध्यान दिनुपर्ने कुरा निम्नलिखित हुन सक्छ:
सटीकता (Accuracy): सटीकता विज्ञानिक अध्ययन र प्रयोगमा ध्यान दिनुपर्छ कार्यहरूको ठीकता र परिणामहरूको सटीकताको महत्वपूर्ण हुन्छ।
संशोधन (Research): वैज्ञानिक सङ्केतनको प्रकाशनमा संशोधनको महत्व हुन्छ। सम्भावित त्रुटिहरूको पहिचान, प्रयोगको पुनरावलोकन, र नयाँ ज्ञानको उत्पत्ति र विकासमा ध्यान दिनुपर्छ।
प्रमाणीकरण (Validation): सङ्केतनलाई विवेचना गर्दा, प्रमाणीकरणको महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ। अद्यावधिक अध्ययनहरूको पुष्टि गर्न, प्रमाणीकरण अनिवार्य हुन्छ।
सम्बन्धित प्रश्नहरू (Relevant Questions): सङ्केतन विवेचना गर्दा, सम्बन्धित प्रश्नहरूलाई सोध्नुपर्छ र उत्तरहरूको खोज गर्नुपर्छ। सटीक, वैज्ञानिक अध्ययनको निर्देशन दिनका लागि महत्वपूर्ण हुन्छ।
सार्वजनिकता (Public Accessibility): सङ्केतनलाई सार्वजनिक रूपमा उपलब्ध गराउन महत्वपूर्ण हुन्छ। वैज्ञानिक अध्ययनको परिणामहरूको सार्वजनिकता, पर्याप्त परिणामहरूको विश्वासनीयता र जनतालाई समझाउन ध्यान दिनुपर्छ।
यी मुख्य क्षेत्रहरूमा ध्यान दिनेर वैज्ञानिक सङ्केतन विवेचना गर्दा तपाईंले प्रश्नहरू उत्तर खोज्न सक्नुहुन्छ र अध्ययनको गुणस्तर र विश्वासनीयता महसुस गर्न सक्नुहुनेछ।
(ज) मेट्रिक उपसर्ग किन आवश्यक छ ? उदाहरणसहित बयान गर्नुहोस् ।
=मेट्रिक उपसर्गको उपयोग विभिन्न मात्राको संख्यात्मक वाचकता वा प्रतिक तय गर्नका लागि आवश्यक छ। यसले वाचकलाई संख्या वा मात्रा को आकार, अवस्था, वा प्रकारको विशेषता बुझाउँछ।
उदाहरणका लागि, "किलोमीटर" शब्दमा "किलो" मेट्रिक उपसर्ग हो। "किलो" शब्दले देखाउँछ कि यो आवश्यक भन्ने बोध हुन्छ कि यो संख्या वा मात्रालाई हजारले गुण गर्ने अर्थ हो। जस्तै, "किलोमीटर" शब्दले सिगनलमा दुरीको मात्रा वा दुरीको आकारको विशेषता बोझाउँछ।
अर्को उदाहरण "सेंटीमीटर" हो। "सेंटी" मेट्रिक उपसर्ग हो जो संख्या वा मात्रा को संख्यात्मक वा प्रतिक विशेषता प्रदर्शन गर्नका लागि प्रयोग हुन्छ। "सेंटीमीटर" शब्दले लम्बाई वा उचाईको आकार वा परिमाण बोझाउँछ।
मेट्रिक उपसर्गको प्रयोगले संख्यात्मक ज्ञान विश्लेषण र मान्यता गर्नमा मद्दत गर्छ र साथै अन्य एकाधिक मापनीय प्रणालीहरूसँग तुलना गर्नमा सहायक हुन्छ।
(झ) न्यूनतम नाप छोटकरीमा बयान गर्नुहोस् ।
= न्यूनतम नाप छोटकरीमा सम्भावित प्रयोग र बयानहरूमा मेट्रिक उपसर्गको प्रयोग गरिन्छ। यसले आकार, मात्रा, वा संख्या को संकेतन गर्दछ जो छोटो भागमा प्रमाणित गरिन्छ।
उदाहरणका लागि, "सेंटीमिटर" वा "मिलीमिटर" शब्दहरू छोटकरीमा न्यूनतम नापको बयानमा प्रयोग हुन्छन्। "सेंटीमिटर" शब्दले संख्यात्मक वा मात्रात्मक विशेषताहरू जस्तै कोण, दिग्रे, गर्मी, उचाई, लम्बाई, र विशिष्ट अन्य प्रकारको न्यूनतम नापमा प्रयोग हुन्छ।
यसैगरी "मिलीमिटर" शब्दले अत्यन्त छोटो अंशमा नापमा प्रयोग हुन्छ, जस्तै दुवै लम्बाई, चौडाई, गहिराई, र क्षेत्रफलको न्यूनतम नापमा।
मेट्रिक उपसर्गको प्रयोग गर्दै न्यूनतम नाप छोटकरीमा आकार वा परिमाणको विशेषतालाई प्रकट गर्न मद्दत गर्छ र संख्यात्मक ज्ञानको विवेचना गर्नमा सहायक हुन्छ।
(ञ) दिइएको सङ्ख्यालाई वैज्ञानिक सङ्केतनमा व्यक्त गर्नुहोस् :
(अ) 1230000
(3) 0.00000001
(आ) 0.00042
(300000000
= उपरोक्त सङ्ख्यालाई वैज्ञानिक सङ्केतनमा निम्नलिखित रूपमा व्यक्त गरिन्छ:
(अ) 1230000 = 1.23 × 10^6
(3) 0.00000001 = 1 × 10^-8
(आ) 0.00042 = 4.2 × 10^-4
(300000000) = 3 × 10^8
See our YouTube playlist
Class 10 science:- https://youtube.com/playlist?list=PLZ1XCLC8BXS3D3z0jEJ8oTzBXvObNF9Ae&si=SRjGBzz3cFkIjP0k
Class 10 Social:-https://youtube.com/playlist?list=PLZ1XCLC8BXS15XOU5BoCbckU3m_vFhCbK&si=48p2Fp0Ef2WMUHao
Class 9 social:- https://youtube.com/playlist?list=PLZ1XCLC8BXS0vuE9_qafvp5Lk8p4oOmCG&si=lehHRHdAT5wxaRk_
Class 8 social:- https://youtube.com/playlist?list=PLZ1XCLC8BXS0xFw1zTiD3fwAIb4zrWFMf&si=Baa1ywwlgGXafN-n
Subscribe now for more updates
Follow us on:-
Facebook page:-
https://www.facebook.com/sudipjaiswaloficial?mibextid=ZbWKwL
Join Facebook group for queries:-
https://www.facebook.com/share/sYJ8orLpwq6sVHhB/?mibextid=A7sQZp
Join telegram channel :-channel:-https://t.me/studywithsudip
Join telegram group for ask questions:- https://t.me/studywithsudipgroup
check out class 7 english content playlist in website: see answer and follow:- https://sudipjaiswalofficial.blogspot.com/search/label/English%207
About
This is the official website of sudip jaiswal who is a YouTube creator. Since 2022 AD,
he is working on YouTube. This website provides educational valuable contents.
This website provides 100% genuine content to viewers.
Features
1. Class 6,7,8,9,10 all books guide
2. Class 1 to 10 books pdf
3. Mathematics problem solution
4. Essay writing skills
5. Music lyrics
6. Coding teaching
7. YouTube tips
8. Daily uses vocabulary words
9. Other facilities also related education
To see all the answer subscribe now : youtube channel.
